قراردادهای هوشمند یا Smart Contracts چیست؟
انجام معاملات نسبت به قبل آسان‌تر شده و تکنولوژی‌ها در این حوزه کمک‌مان می‌کنند. یکی از آن‌ها قراردهای هوشمند است که نیک سابو (Nick Szabo) آن‌ها را در سال 1993 به دنیا معرفی نمود. این فن‌آوری با آمدن بلاک‌چین، کاربردها و مزایای خود را بیش از پیش به رخ کشیده است.
قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) چیست؟
Smart Contract یا قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری برای ایجاد یا بهبود قرارداد است. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنش‌های معتبر بدون واسط را فراهم می‌کند. این تراکنش‌ها قابل پیگیری و غیرقابل برگشت هستند.
با قرارداد هوشمند می‌توانیم شخص ثالث را از معامله حذف کنیم و مستقیم با طرف مورد نظر به تجارت بپردازیم. مهم‌ترین ویژگی قراردادهای هوشمند امنیت آن‌هاست. چراکه این تکنولوژی بر بستر بلاک‌چین اجرا می‌شود و اطلاعاتش محرمانه خواهند ماند. دیتاها با فرمول‌های ریاضی رمزنگاری می‌شوند و کسی جز شما اجازه‌ی دسترسی به آن را ندارد. البته باید در نظر گرفت که بعد از اجرای آن‌ها امکان ویرایش وجود ندارد و کسی قادر نخواهد بود بندهایش را تغییر دهد.
قراردادهای هوشمند به شما کمک می‌کنند پول، اموال، سهام و یا هر چیز دیگری که دارای ارزش است را در یک فرایند شفاف و بدون تضاد (در حالی که به واسطه‌ها نیاز ندارید) به سادگی و در نهایت امنیت مبادله نمایید. بهترین روش برای توصیف قراردادهای هوشمند، مقایسه این تکنولوژی با یک دستگاه ارائه‌دهنده‌ی نوشیدنی است. شما پول را به دستگاه می‌دهید و آن دستگاه هم در ازای آن یک نوشیدنی به شما می‌دهد. این اعمال از قبل برای دیوایس توصیف شده‌اند و فقط بندها را اجرا می‌کند.
با قراردادهای هوشمند، شما به سادگی قادرید مقداری بیت‌کوین را مثلا به سازمان گواهینامه رانندگی یا هر مجموعه یا شخص دیگری بدهید. همچنین این نوع قراردادها به‌طور خودکار تعهدات را (اگر کدها درست نوشته شده باشد) اجرا می‌کنند. مثال‌های متعددی در این زمینه وجود دارند که یکی از آن‌ها را در ادامه توضیح داده‌ایم.
فرض کنید که شما قصد دارید یک واحد آپارتمان اجاره کنید. شما می‌توانید از طریق بستر بلاک‌چین مقداری ارز دیجیتالی به حساب صاحبخانه بریزید تا کلید خانه در اختیارتان قرار گیرد. اما این یک کلید معمولی نیست. کلید از نوع دیجیتالی است که دارای تاریخ خاصی است. در موعد مقرر که می‌خواهید مبلغ شارژ خود را بپردازید، لزومی ندارد وقت‌تان را برای انجام کاری تلف کنید.
هر زمان صاحبخانه کلید جدید را (پس از تمام شدن اعتبار کلید قبلی) در اختیارتان گذاشت، شارژ خانه به‌صورت خودکار پرداخت می‌شود. اگر هم کلید جدید را (قبل از تمام شدن اعتبار کلید قبلی) به شما بدهد، شارژ خانه در زمان مقرر شده (مثلا سر ماه) پرداخت خواهد شد. بندهای این قرارداد نیز می‌تواند به سادگی توسط دو طرف تعیین گردد و به این ترتیب خیلی از اعمال اضافه حذف می‌شوند. دیگر صاحب خانه مجبور نیست مدام به شما پرداخت شارژ را گوشزد کند. در خانه می‌نشیند و شارژها به حساب ایشان واریز می‌شوند.
- یک مثال برای قرارداد هوشمند، قراردادهای همکاری است.
برای مثال فرد A برای توسعه وب‌سایت یک قرارداد هوشمند با فرد B منعقد می‌کند. در این قرارداد فرد A مبلغ ۵۰۰ سکه و فرد B مبلغ ۵۰ سکه تعهد می‌کنند. این دارایی در زمان عقد قرارداد بلوکه می‌شود. در صورت فسخ قرارداد از سمت هر یک از طرفین مبلغ ۵۵۰ سکه به حساب طرف مقابل منتقل می‌شود. پس از ۳۰ روز در صورت تأیید فرد A مبنی بر تحویل صحیح وب‌سایت از فرد B مبلغ ۵۵۰ سکه به حساب فرد B منتقل می‌شود. در غیر این صورت پس از ۷ روز از این زمان فرد C در مورد پروژه نظر می‌دهد. در صورتی که رای به نفع فرد A صادر شود مبلغ ۵۴۰ سکه به حساب فرد A و مبلغ ۱۰ سکه به حساب فرد C منتقل می‌شود. همچنین در صورتی که رای به نفع فرد B صادر شود ۵۴۰ سکه به حساب فرد B و مبلغ ۱۰ سکه به حساب فرد C منتقل می‌شود.
تاریخچه‌ی این فن‌آوری همان‌طور که گفتیم به دهه‌ی 90 میلادی برمی‌گردد. اما قراردادهای هوشمند با آمدن فن‌آوری بلاک‌چین تغییر اساسی کردند و معنای متفاوتی گرفتند. قراردادهای هوشمند محاسبات و کدهایی هستند که بر روی بلاک‌چین قرار می‌گیرند تا معامله بین دو طرف انجام شود و خوش‌بختانه این تجارت نیز مخفی خواهد ماند و کسی نمی‌تواند فعالیت شما را زیر نظر داشته باشد.
این مفهوم توسط موسس اتریوم و مجموعه IBM مطرح شد و در حال حاضر با پلتفرم اتریوم می‌توانید به سادگی به قراردادهای هوشمند دسترسی داشته باشید. این قراردادها مورد استفاده‌ی خیلی از مجموعه‌های بزرگ قرار می‌گیرند و بیشتر به دلیل امنیت و باصرفه بودن به گزینه‌ای جذاب برای برندها تبدیل شده‌اند. یکی از مثال‌ها مربوط به کمپانی Depository Trust & Clearing Corp یا به‌طور اختصار DDTC است که از بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند برای پردازش بیش از 300 معامله استفاده کرد که ارزش 1.5 کوادریلیون دلاری داشتند!
ویدئوی «قرارداد هوشمند یا Smart Contracts» چیست؟
مزایا و معایب قرارداد هوشمند
از آن‌جا که قراردادهای هوشمند بر طبق تکنولوژی بلاک چین عمل می‌کنند، صد البته امنیت و سرعت بالایی دارند، تا حد زیادی از هزینه‌های مختلف می‌کاهند و در عین حال، آزادی عمل بسیاری را به کاربران می‌بخشند.
مزایای قراردادهای هوشمند
- امنیت
قرارداد هوشمند به‌صورت هوشمندانه در میان همه بلوک‌های موجود در شبکه توزیع می‌شود. به این ترتیب امکان حذف شدن، گم شدن و همین‌طور دستکاری در آن وجود ندارد.
- هزینه پایین و سرعت زیاد
این قراردادها به‌طور خودکار اجرا می‌شوند و نیاز به واسطه و شخص ثالث را از بین می‌برند. در این صورت معامله با سرعت بیش‌تری انجام می‌گردد و با خود فرد یا مجموعه در ارتباط هستید که البته این موضوع تجارت را بیشتر از قبل شفاف می‌کند.
- تنوع بسیار
طیف گسترده‌ای از قراردادهای هوشمند وجود دارد که می‌توانید یکی از آن‌ها را انتخاب کرده و بر اساس نیاز خود، بخشی از بندهای آن را تغییر دهید. این تغییرات نیز به کمک برنامه‌نویسان خبره انجام می‌گیرند و مانند یک صفحه خالی می‌مانند. شما می‌توانید هر توافقی را به اجرا دربیاورید.
معایب قرارداد هوشمند
فن‌آوری‌ها همیشه هم خوب نیستند و یک نیمه‌ی خالی نیز دارند. در ذیل معایب این نوع از قراردادها را گردآوردیم.
- انسان‌های خطاکار
طبیعتا کدها در قرارداد هوشمند توسط انسان نوشته می‌شود و آدمی‌زاد نیز ممکن است دچار اشتباه گردد. اگر قرارداد هوشمند بر روی بلاک‌چین قرار گیرد، خوش‌بختانه یا متاسفانه دیگر نمی‌توان آن را تغییر داد. یکی از معروف‌ترین خطاهای انسانی درباره قراردادهای هوشمند برای The DAO روی داد. اشتباه برنامه‌نویسان در نوشتن این کد برای کاربر مذکور بسیار گران تمام شد و برخی هکرها از ضعف‌های قرارداد توانستند بهترین استفاده را کنند و حدود 50 میلیون دلار را به سرقت ببرند!
- هزینه نوشتن کد
قراردادهای هوشمند را نمی‌توان بدون برنامه‌نویسی و استفاده از الگوریتم‌های تورینگ پیاده کرد. لازم است حتما از یک یا چند برنامه‌نویس زبده برای نگارش این نوع قراردادها استفاده نمود. البته موضوع دیگری هم مطرح می‌شود. باید کمپانی‌های طرف قرارداد هر دو با تکنولوژی بلاک‌چین سازگار باشند.
- ضعف‌های پلتفرم اتریوم
اگر قرارداد هوشمند مورد نظر در اتریوم تهیه و اجرا شود، مشکلاتی را در پی دارد. به‌عنوان مثال ممکن است ماشین مجازی اتریوم دچار ضعف شود و همین باگ باعث می‌گردد تا هکرها چندین میلیون دلار به سرقت ببرند. نوع دیگر از مشکلات، الگوریتم‌های غلط هستند که ممکن است حفره‌های امنیتی را ایجاد کنند و موجب نفوذ اشخاص ثالق به قرارداد شوند.
موارد ضروری در یک قرارداد هوشمند
در یک قرارداد هوشمند باید موارد زیر وجود داشته باشد:
- موضوع
توافقی که می‌خواهد انجام شود بایستی به مجموعه کالاها و یا دسته‌ای از خدمات درج شده دسترسی داشته باشد تا قادر باشد آن‌ها را به‌صورت اتوماتیک توقیف یا آزاد کند.
- امضای دیجیتالی
همه طرفین باید قرارداد را با کلید خصوصی خود امضاء نمایند.
- بندهای قرارداد
شرایط اجرای قرارداد باید به‌طور دقیق در آن درج شود و هر دو بر سر ضوابط و قوانین توافق داشته باشند.
- پلتفرم
باید قراردادهای هوشمند را در پلتفرم مورد نظر که از بلاک‌چین ساپورت می‌کند، به اجرا دربیاورید.
کاربردهای قراردادهای هوشمند
این تکنولوژی کاربردهای زیادی دارد که بخش کوچکی از آن‌ها را در ذیل لیست کرده‌ایم.
- مناسب برای دستگاه‌های دولتی
سازمان‌های مختلف دولت می‌توانند با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام کارها را بسیار ساده کنند و همچنین تا حد زیادی از هزینه‌ها بکاهند. مثلا سیستم رای‌گیری با این تکنولوژی دچار تحول می‌شود.
یکی از ویژگی‌های قراردادهای هوشمند این بود که امکان تغییر در آن‌ها بعد از اجرا وجود ندارد. همین قابلیت باعث می‌شود تا رای ما تغییر نکند و کسی نتواند در انتخابات تقلب کند. همه‌‌ی رای‌ها تا آخر انتخابات ذخیره و برای افزایش امنیت با الگوریتم‌های مختلف رمزنگاری می‌شوند. این موضوع قادر است به تعداد افرادی که در انتخابات مجموعه می‌کنند، بیفزاید. افراد به‌طور آنلاین می‌توانند رای خود را ثبت کنند و در خانه‌ی خود، در انتخابات گوناگون مجموعه نمایند.
- تجارت آسان و امن
بلاک‌چین چیزیست که می‌توان با خاطری آسوده به آن اعتماد نمود و کارهای زیادی را بر بستر آن انجام داد. در ضمن، شفافیت، دقت و سیستم خودکار مجموعه می‌تواند در ارتباطات‌ها بسیار موثر باشد و در وقت و هزینه‌ها صرفه‌جویی نماید. قراردادهای هوشمند (با توجه به این‌که بندهای آن بر اثر توافق به‌دست آمده‌اند) انجام بسیاری از کارها را در مراحل بعدی آسان می‌کنند و به‌طور قابل توجهی از درصد شکایات و نارضایتی‌ها می‌کاهند.
منبع: بورسینِس
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها مجموعه کنید؟در گفتگو ها مجموعه کنید.